Mevsimlik ekincilik işçileri, Türkiye’nin dört bir yanında alın teri dökerek üretime yardım sağlıyor.

Tarım ve hayvancılıkta ülke ekonomisine koskocaman katkıda kâin Gün Doğusu ve Güneydoğu Anadolu kentleri, adam gücüyle üstelik üretime bindi veriyor.

Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan bilahare üçüncü sırada düz alan Şanlıurfa’de de gâh aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, çok sayıda eş de evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Sazak’den Kargaşa’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya büyüklüğünde Türkiye’nin ciharıyek köşesine her an tarla ve bahçelerde çalışıyor.

Gittikleri yerlerde pamuk, yerfıstığı, soğan, sarımsak, sarıerik, lamba karpuzu, şeker pancarı, kumpir, çilek, biber, fasulye, günâşık, domates, elma, üzüm ve fındık üzere ürünlerin hasat veya çapalama işlerini işleyen işçiler, kurdukları çadırlarda şehir yaşamı ve teknolojiden ırak sürmek zorunda kalıyor.

Televizyon ve radyoyu kendileri için çokça ekstrem gören tarım işçilerinin bu hayat koşullarından çocukları da etkileniyor. Kavurucu hamam altında günde kimi zaman 12 saat harıldamak zorunda küsurat tarım işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonraları kent değiştirerek mevsimine bakarak ikinci, başkaca üçüncü ürünün hasadına katılıyor.

Her sene aile ayından itibaren başladıkları yolculukta önce durakları Çukurova olan tarım işçileri, burada seralarda ve lamba karpuzu fidesi ekiminde çalışıyor, arkası sıra yerfıstığı hasadı amacıyla Osmaniye’ye, soğan hasadı için Amik Ovası’na, hububat, pancar, nohut ve kumpir hasadı üzere İç Rum’ya, domates hasadı amacıyla Ege’ye, kayısı hasadı üzere Malatya’ya arkası sıra fındık hasadı için Karadeniz’e gidiyor.

Sabahın geçmiş ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu markajcı tarım işçilerine, genellikle çocukları birlikte haremlik ediyor. Gittikleri bölgelerde keçe yahut konteynerlerde artan işçilerin ağızlarından çıkan kuma alay ise “Savsaklamak parası amacıyla” oluyor.

Tarım işçileri, serencam yıllarda Antalya ve Mersin’e dahi seralarda hizmet etmek üzere gidiyor.

“Türkiye’de 2 milyona mümasil mevsimsel turist tarım işçisi var”

Harran Üniversitesi Bili Yazın Fakültesi Coğrafya Bölümü Bölgesel Coğrafya Temel Bilgelik Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Puan, AA muhabirine, mevsimlik ekincilik işçiliği ve barhana konusunda teferruatlı yıllardır akademik icraat yürüttüğünü söyledi.

Dünya genelinde tarım sektöründe 1,1 milyar kişinin hareket gücüne ihtiyaç duyulduğunu, bunun 450 milyonunun mevsimsel ekincilik işçisi gücünden karşılandığını belirten Puan, “Türkiye’birlikte istihdam edilen kestirmece 32 milyon kişiden 5-6 milyonu ekincilik sektöründe vadi almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise sezonluk gezici ekincilik işçileri oluşturuyor.” dedi.

Nokta, mevsimlik gezgin tarım işçilerinin kendi içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani kişi yöresinde ama evini metrukiyet ederek zamanının büyük aynı kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Başkası ise ailesiyle iklim dışına çıkanlar kim bu muhteşem ayrımsız sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını özlük evleri ve illeri dışında buyurmak için yola çıkarlar. Yalnız bir yöreye da gitmezler dinamik benzeri yaşam sürdürürler. Söz Gelişi Malatya’ya kayısıya elan sonra Karadeniz’e fındığa, İç Anadolu’üstelik şekerpancarına, Çukurova’bile pamuğa, Akdeniz’birlikte narenciyeye, Ege’üstelik ise üzüme masarif. Yani yılın neredeyse büyük aynı kısmını zat yaşam alanları dışında geçirirler.” diye niteleyerek konuştu.

Mevsimlik turist tarım işçilerinin gelişigüzel yıl okullar kapanmadan eksiksiz sülale fertleriyle bulundukları yeri ayrılma ettiklerini söyleyen Benek, şöyle devam etti:

“O nedenle elimizde sayıya ilgilendiren net bire bir vukuf bulunmamaktadır ancak pandemiyle alay malay sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’de toprak dışına geçmek zorunda kalan mevsimsel tarım işçileri pandemiden muaf tutuldu ve izin alarak iklim dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında da benzeri tenakus oldu, yani huzursuz olanlar o anda Kovid-19 olanlar tıpkısı kısmı gidemedi amma buna rağmen 2020’dahi resmi müsaade alarak Şanlıurfa dışına sâdır ev sayısı 27 bin civarındadır. Cemi ev fertleri karışma edildiğinde ortaya sâdır safiha 160-170 bin tarım işçisine karşılama ediyor. Şanlıurfa’birlikte tüm aile fertleri dahil edildiğinde toplam sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”

“Mobilite ayrımsız yaşamdan bahsediyoruz”

Prof. Dr. Benek, Türkiye genelinde mevsimsel tarım işçisi konusunda kamera ve donör bölgelerin yıldızlı ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:

“Bildirme çok Maşrık ve Güneydoğu Rum bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri genişlik aşkın mevsimlik tarım işçisinin olduğu havza adına karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Küçük Asya Bölgesi’nde bile olduğunu söyleyebiliriz. Sezonluk tarım işçisi kayran bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Anadolu şekerpancarı, Çukurova iğ ve sair sebzeler, Ege’bile üzüm kabil mahsulat… Barhana veren ve kayran bölgelerde hakeza bire bir mobilizasyon var. Yani mobilite ayrımsız yaşamdan bahsediyoruz. Kaslı ülkelerde sezonluk tarım işçisi mobilizasyona geçe çok anif ve kemiksiz bire bir şekilde ayrıntılar karışma edilmez amma Türkiye’üstelik haddinden fazla açık ve kemiksiz ayrımsız şekilde karı fertleri hepsi dahil edilir. Yani henüz kapanmadan ayrıntılar okuldan alınır ve yollara düşülür.

Dolayısıyla Türkiye’de 5-6 milyon birey ekincilik sektöründe çalışırken, hem mahalli hem turist namına bakıldığında 2 milyona mümasil ayrımsız sezonluk tarım işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati çeken devlet üstelik Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu kadar yüksek olması oldukça düşündürücüdür. Zira ekincilik potansiyelinin sunma yüksek olduğu illerden biri.”

Gezmen tarım işçilerinin himmet takvimi

Çoğunluğu Şanlıurfa’dan kalkmak üzere Güneydoğu’dan Türkiye’nin ciharıyek yanına çalışmaya revan turist tarım işçileri, kül yılı neredeyse memleketlerinin dışında çalışarak geçiriyor.

Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimsel ekincilik işçisi göçü almazken, bu illerden Türkiye’nin dört bir yanına işçi gidiyor.

Seyyar ekincilik işçilerinin faaliyet takvimi ise şöyle:

Eş: Lamba Karpuzu fidesi ekimi (Adana)

Gücük Ay: Brokoli, Karnabit (İzmir)

Mart: Erik (Mersin)

Nisan: Şeftali, çilek (Sazak), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-salatalık (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)

Mayıs: Karpuz, kumpir, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), pancar çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)

Haziran: Günâşık, sarımsak, pancar (Aksaray), kiraz (Adana), sarıerik, lamba karpuzu, kavun (Sazak), enginar (Sakarya), sarıerik (Manisa), sarıerik, karpuz (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve görgüsüz (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)

Orak Ayı: Sarıerik (Malatya), tahıl (Konya), göveri ve meyve (Afyonkarahisar), üzüm (Mersin Ağacı), benzen mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, lamba karpuzu, marul, şeftali (Bilecik), domates, patates (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), kayısı (Elazığ)

Ağustos: Fasulye, pancar (Karaman), turunçgiller (Adana-Mersin Ağacı), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Ordu-Trabzon), üzüm (Manisa), ayçiçeği, domates (Kayseri), nohut, gündöndü, soğan, şeker hastalığı pancarı (Yozgat), patates ve soğan (Amasya), karpuz-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), gün çiçeği (Bursa), arık fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik günâşık (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), görgüsüz, soğan, domates (Ankara)

Ilkgüz: Gün Çiçeği (Veca), kumpir (Sivas), kumpir, elma, fasulye (Niğde), kumpir (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, kuru fasulye (Bitlis), mısır, çükündür, ayçiçeği (Kütahya), Ceviz (Balıkesir), pancar, domates (Eskişehir), âlem günebakan (Konya), biber (Kahramanmaraş), Antep Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)

Ilk Teşrin: Zeytin (Mersin-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), parafin kestane kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), gailesiz fasulye (İzmir), şeker pancarı (Sivas), ayçiçeği (Muş), kumpir (Teşrinievvel), mısır, gün çiçeği, soğan, patates, balkabağı (Eskişehir), çükündür (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)

Son Teşrin: Turp (Osmaniye), kırmızı dürme (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), mısır (Konya), Trabzon Hurması (Adıyaman)

Boşluk: Yeregeçen (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Görgülü), marul çarliston marka altı (Bilecik)