Kırgızların “bakraç oyunu” Yozgat’ta yaşatılıyor
YOZGAT – Yozgat’ın Yenifakılı ilçesinde zinde Kırgız Türkleri, koyun ve muannit kabil küçükbaş hayvanların eğin bacaklarında mevcut dört yüzlü kemikler ile oynadıkları ‘araklama oyunu’ geleneğini sürdürüyor.
Afganistan’ın Pamir Yaylası’ndan 40 sene önceki barhana ederek Van’ın Erciş ilçesi Ulupamir köyüne gelen Kırgız Türklerinden tıpkısı kısmı, 2018 yılında Yozgat’ın Yenifakılı ilçesine yerleştirildi. İlçedeki 35 ailenin fertleri aynı yandan istihsal yaparak geçimlerini sağlamaya çalışırlarken bire bir yandan de geleneklerini neşelendirmek için uğraşıyor. Bu doğrultuda bin almanak olduğu durum edilen ve Türk tarihinin yer bozuk oyunlarından biri adına akseptans edilen aşırılmış oyununu Kırgız Türkleri, Yenifakılı ilçesinde yaşatmaya devam ediyor.
Kırgız Türkleri arasında büyük rabıta gören kova oyunu, besi hayvanlarının diz kısmında mevcut dört yüze erbap rubai şeklinde kemikle oynanıyor. Tarihi ayrımsız Türk oyunu olan aşırtı oyununda bakraç kemikleri, yere çizilen ayrımsız dairenin ortasına diziliyor. Daha sonra oyuncular, içine mermi doldurulmuş, ‘enek’ adını verdikleri, büyükbaş hayvanların diz kısmından çıkardıkları kemiklerle rakibin daire içine bıraktığı kemikleri meram alarak atış yapıyor. Aşıklardan benzeri yahut birkaçını ofis dışına çıkarmaya çalışan atıcılar, daireden hariç çıkan aşıkların sahibi oluyor. Dışarı çıkaramama veya ıska mürur durumunda ise oyun sırası başka oyuncuya geçiyor.
“Geleneklerimizi bitmeme yol açmak için oynuyoruz”
Atalarından kalma oyunu Yozgat’ın Yenifakılı ilçesinde sürdürmeye çalıştıklarını söyleyen Yenifakılı Kırgızlar Cemiyet Başkanı Gencekul Timur, “Tığ Yozgat’ta hareketli Kırgız Türkleriyiz, burada aşıramento oyunu oynuyoruz. Bu oyunumuzu sakat geleneklerimizi devam ettirmek adına sürdürüyoruz. Bu ihtilas oyununun Türkiye geneli şenlikleri ve festivalleri yapılmaktadır. Aşıramento oyunu koyunların kemiklerinden hazırlanıyor. İki takım şeklinde eşleşerek oynanıyor. Bu oyunun 9 kabil oynanma şekli vardır. Burada intihal oyunu ile yaşlılarımız, gençlerimiz kültürümüzü ve geleneklerimizi devam ettirmeye çalışıyor. Baziçe ayak topu takımı kabilinden iki mızıka seçiliyor. Dairenin içerisindeki kemikleri kim çıkartırsa tıpkı başarısız öne geçmiş oluyor. Bu baziçe Ölçülü Asya Cumhuriyetlerinde kırcı oynanıyor. Yozgat’ta de Kırgızlar olarak biz oynuyoruz. “dedi.
“Bayıla Bayıla oynuyoruz”
Intihal oyununu bayıla bayıla oynadıklarını tamlayan Koçhin Tarhan ise, “Aşırılmış oyunu geleneksel bir baziçe. Babalarımızdan kalma oyundur. Tığ birlikte burada yaşatmaya çalışıyoruz. Aşırma oynamayı haddinden fazla seviyoruz ve gelişigüzel bölüm oynuyoruz. Biz bu oyunu çocuklarımıza aktarmak istiyoruz onlar birlikte oynuyorlar.” şeklinde konuştu.
“Kültürümüzü yaşatıyoruz”
Çocuklara aşık oyunu geleneğini aktarma etmek amacıyla hep alay malay oynadıklarını vurgulayan Abdulmuttalip Şarap de, “Biz burada Kırgızların bakraç oyununu oynuyoruz. Küçüğümüz, büyüğümüz hepimiz bu oyunu oynuyoruz. Intihal oynamayı haddinden fazla seviyoruz. Aşırma atıyoruz, zamanımız oldukça oynuyoruz. Biz Kırgız Türkleri olarak bu kültürü burada yaşatmaya çalışıyoruz” ifadelerine saha verdi.
